Gluten, İnce Bağırsak ve Çölyak İlişkisi

GLUTEN NEDİR ?

Gluten, glutenin ve gliadin adlı iki bitki proteininin suyla birleşimi sonucu oluşur. Çölyaka neden olan, gliadin kısmıdır. Gluten, buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir maddedir. Geleneksel beslenmede sıkça yer aldığı gibi gıda sanayinde de su tutucu, kıvam arttırıcı, bağlayıcı, esneklik sağlayıcı olarak; diğer sanayi dallarında yapışkanlık verici olarak sıklıkla kullanılır. Bu özelliklerinden dolayı kullanım alanı oldukça geniştir.

ÇÖLYAK NEDİR ?

Çölyak, ince bağırsaklarda besin emilimini sağlayan villus adlı havlu yüzeyine benzeyen çıkıntıların bozulmasına neden olan, ömür boyu sürecek bir tür emilim bozukluğudur.

Çölyakın Klinik Tipleri

I)Tipik Çölyak Hastalığı

Çölyakın kronik ishal, büyüme ve gelişme geriliği, iştah kaybı, kusma, bağırsak şişmesi, şişik karın gibi klasik belirtileri genelde sütten kesilmeden sonraki birkaç ay içinde ve bağırsakların kötü emilimi ile başlar.

II)Tipik Olmayan Çölyak Hastalığı

Çölyakın tipik olmayan biçimleri baskın olarak demir eksikliğine bağlı kansızlık, karaciğerde transaminaz artışı, tekrar eden karın ağrıları, diş minesinin gelişmemesi gibi bağırsak ve mide semptomları olarak veya okul çağı çocuklarda boyun kısa kalması şeklinde kendini geç gösterir.

III)Sessiz Çölyak Hastalığı

Çölyaklıların %40’ı belirtisiz ve gözden kaçabilen, çok hafif bulgulara sahiptir. Bu gruba giren kişiler, halsiz, kırılgan ve kolay hastalanabilen kişilerdir. Tanı almaları zordur. Aile taramaları bu açıdan çok önemlidir. Aynı zamanda glutensiz diyette yapılan kaçakların o anda oluşmayan kötü sonuçları konusunda daha dikkatli olmaları gerektiği vurgulanmaktadır.

IV)Potansiyel Çölyak Hastalığı

Serolojik kan testleri pozitiflik gösterdiği normal bağırsak biyopsisi gösteriyorlarsa potansiyel veya gizli çölyak olarak tanımlanır. Gizli çölyaka sahip olan hastalar eğer kısıtlanmamış bir beslenmeye devam ederlerse zaman içinde tam gelişmiş bağırsak yarası oluşabilir. Çölyak hastalığının sık görülmeye başlayan bir biçimi de sinsi olanıdır, otoimmün patoloji (özellikle insüline bağlı şeker hastalığında ve guatrda), sendromik patoloji (Down sendromu, Turner sendromu ve Williams sendromu) veya serum immunoglobulin eksikliğine (IgA) sahip olan deneklerde görülür.

İNCE BAĞIRSAĞIN GÖREVLERİ NELERDİR?

İnce bağırsak, yaklaşık 5-6 metre uzunluğunda bir organdır. Yapısındaki havlu kenarı gibi emici villuslar, karbonhidratlar, proteinler, yağlar, mineraller ve vitaminler gibi besin gruplarının sindirimi ve emilimi ile görevlidir. İnce bağırsaklar için vücudumuzun temel işlevlerinde kullanılan bütün maddelerin emildiği organ da diyebiliriz. Gluten ise bağırsaklardaki sindirim ve emilimi bozan bir etkendir.

ÇÖLYAKIN İNCE BAĞIRSAKLARA ETKİSİ

Çölyakta  gluten, bağırsaktaki emici hücreleri bozduğu için, kişi yediği hiçbir besin maddesinden yararlanamaz; özellikle çocuklarda büyüme gelişme gerilikleri görülür, yetişkinlerde ve çocuklarda çeşitli hastalıklar ortaya çıkar. Vücudumuzun sağlıklı bir şekilde tüm besin maddelerinden yararlanabilmesi için ince bağırsaklardaki emilim ve sindirimin iyi olması gerekiyor.

Çölyak bilindiği üzere bir besin alerjisi değildir. Alerjiler 3-5 yıl sonra geçebilir; ancak çölyak, ömür boyu sürecek bir ince bağırsak hastalığıdır.

Dyt. Asena AÇIKYOL